Trauma in honden: take-home punten van Dr. McMillan webinar

Written by

on

Geschreven door Laure-Anne Viselé-Jonkman
Op 5 februari 2021
Foto credits aan het eind van dit bericht

Gisteravond heeft Laure-Anne een interessant webinar bijgewoond over Post Traumatisch Stress bij honden. Het seminar heeft me, als hondengedragstherapeute, veel nadenkstof gegeven. Hieronder vind je de punten die ik heel belangrijk vond, en een stukje analyse. Wees er wel van bewust dat dit mijn woorden zijn en dat ik bepaalde punten misschien niet goed heb begrepen/geïnterpreteerd.

Als je dit webinar zelf wil bijwonen – wat ik zeker aan zou raden – kan je meer details hier vinden. 

Dr. Frank McMillan

Het webinar werd door Dr. Franklin McMillan gegeven. Dr. McMillan is een dierenarts en wetenschapper die zich in dierenwelzijn specialiseert, en vooral op trauma en honden. Hij heeft Best Friends opgericht om special-needs dieren op te vangen. Zijn onderzoeksrichting ligt vooral bij trauma in honden. Hij deelde zijn onderzoeken (en dagelijkse bevindingen) over getraumatiseerde honden met ons. Als je geïnteresseerd bent in trauma in honden (door herplaatsing, mishandeling, werk omstandigheden, etc.), zoek vooral zijn studies op.

Diagnostiek

Diagnostisch gezien, ligt er in de humane psychiatrie officieel een verschil tussen PTSS (Post Traumatisch Stress Stoornis) en PTS (Post Traumatisch Stress) maar een zwart-wit onderscheid tussen daadwerkelijk PTSS en PTS valt vaak niet vast te stellen. Trauma is een spectrum met, aan de ene kant, milde/tijdelijke problemen en helemaal aan de andere extreem, mensen/honden die extreem erg aan toe zijn. 

Dit zie ik erg terug in mijn gedragstherapie praktijk (voor honden): op een bepaald moment, maakt het niet zo zeer meer uit wat de exacte diagnose is, en of de hond een bepaalde diagnose net wel/niet behaalt. Het gaat om de kwaliteit van leven van het dier en de juiste behandeling keuzes maken

Patiënten die niet kunnen praten diagnosticeren

Getraumaseerde dieren kunnen niet praten waardoor je sommige symptomen kan missen (bijv. intrusieve herinneringen) en waardoor je de oorzaak van het trauma niet achter kan halen.

Interessant: let op dat je geen ongeldige conclusies trekt.

  • Soms ga je ervan uit dat een agressieve hond vanwege zijn mishandeling agressief is geworden, en je komt er pas later achter dat hij voor de mishandeling al agressief was.
  • Het is niet altijd zeker dat een getraumatiseerde hond een traumatiserende gebeurtenis heeft meegemaakt: soms is onvoldoende socialisatie genoeg om dezelfde symptomen te creëren.  

Net zoals het diagnostisch punt boven, maakt het mij als hondengedragstherapeute in de praktijk helemaal niet zo veel uit. Het gaat om: heeft de hond hulp nodig ja/nee? Wat het precies heeft veroorzaakt is niet altijd belangrijk (en vaak idd. niet achter te halen).

Reacties na een traumatische gebeurtenis

Een traumatische gebeurtenis kan, in het algemeen, deze gevolgen hebben:

  1. Uitsluitend tijdelijke en milde problemen: Dit is, gelukkig (althans, bij mensen) het vaakst voorkomende vervolg. 
  2. Ongeveer even veel mensen kunnen, na een trauma, aan een Depressie of PTS lijden. Dit komt minder vaak voor dan 1, maar vaker dan 3. Let hier wel op dat depressie bij mensen vaak onder-gediagnosticeerd wordt, terwijl PTS juist over-gediagnosticeerd wordt.
  3. Een (niet insignificante) minderheid kunnen, na een trauma, aan Fobieën of Generalized Anxiety Disorder (GAD) lijden. 

Als gedragstherapeute voor honden zie ik juist dat GAD over wordt gediagnosticeerd, en PTS onder wordt gediagnosticeerd. Hierdoor juist dat ik dit webinar wou volgen. Mensen staan niet stil genoeg bij trauma in honden, vooral honden die, zoals veel van de honden die ik behandel, herhaaldelijk herplaatst zijn geweest, ex-straathonden zijn en/of uit het asiel komen. 

Symptomen van PTSS

Bij mensen zjin deze de officiele symptomen (zoals ze in de DSM-V verschijnen):

    1. Schrikachtig
    2. Constant op je hoede
    3. Iedere plek begint onveilig te voelen (angst generalisatie)
    4. Intrusieve herinneringen van de gebeurtenis
    5. Ontwijkgedrag rondom alles wat een beetje op traumatische gebeurtenis / situatie lijkt.
    6. Labiel: gedeprimeerde / agressieve buiten
  1. Druk, kan geen rust vinden

Sommige symptomen zie ik inderdaad best vaak in mijn praktijk terug, zo de ‘uit-het-niets’ agressieve buiten waar we geen medische reden voor kunnen vinden. Puntje 4 (herinneringen) valt bij dieren uiteraard niet te observeren. Druk / onrustig gedrag zie ik ook heel vaak in de praktijk (althans, druk gedrag wat niet aan onderbeweging/verveling/hyperactiviteit vast te stellen ligt).

Dr. McMillan roept voor voorzichtigheid met PTSS te diagnosticeren. Hij wilt het liever bij honden bij ‘op PTS spectrum’ houden.

Een interessant punt dat tijdens de vragenronde werd gemaakt was: let op de stille lijders; bijv. de terughoudende hond in het asiel. Zijn ze daadwerkelijk terughoudend, of is dat een coping mechanisme? Deze minder opvallende honden worden helaas niet geholpen.

Oorzaken van trauma in honden

Sommige casestudies waren te deprimerend voor woorden. Zo deze hond die, als straf, door zijn eigenaren per opzet tijdens zware stormen buiten aan de keten werd gezet. Wat bezielt deze mensen je op zo een moment? 

Dr. McMillan plaatst de oorzaken van trauma in honden in meerdere categorieën, waaronder: Mishandeling/verwaarlozing, uiteraard, maar ook sociale isolatie (bijv. asielhonden, broodfok honden) en herhaaldelijke herplaatsing. Een trauma kan ook per ongeluk onstaan (bijv. het dier valt door het ijs, wordt aangereden of maakt een aardbeving mee).

Werkhonden

En dan heb je natuurlijk de werkhonden. Hij maakte het duidelijk dat niet iedere werkhond leed, maar, het is wel zo dat, bij bepaald hondenwerk, de werkomstandigheden (en, van enorm belang, de vorm onderdak die erbij hoort) absoluut tot een trauma kunnen lijden.

Hij vergeleek onderzoeken in de kwaliteit van leven van werkhonden uit verschillende sectoren. Zo blijkt het dat, na een trauma, een gezinshond meer kans op spontane herstel maakt dan een militaire hond. Getraumatiseerde militaire honden worden zelden zonder gestructureerde/gerichte behandeling beter. SAR (Search-and-Rescue) honden, in het tegendeel, bleken, na een reddingsoperatie, relatief zelden langdurige klachten te hebben.

Een belangrijk onderscheid moet gemaakt worden tussen gedwongen werk en niet gedwongen werk. Een (goede) blindengeleidehond organisatie zal, bijvoorbeeld, de honden die geen plezier uit hun werk halen, uit het programma zetten. Dit is niet het geval voor vechthonden of labohonden.

Coping skills

Dieren kunnen net zoals mensen verschillen in hoe ze met stress copen. De ene hond zal meer bestendig zijn dan de andere.

Bepaalde honden, merkt hij, blijken energie uit een keertje logeren te halen, terwijl anderen er juist erger van lijken te worden. 

Dit zie ik ook vaak in mijn praktijk: Zo bijvoorbeeld twee Zwitzerse herders met dezelfde fokker/vader en moeder en met dezelfde eigenaren. De ene is paniekerig als het wordt terwijl zijn broer een allemansvriend is.

Honden die uit Oost Europa worden geïmporteerd hebben heus veel meegemaakt. En toch kunnen verbazend veel van hen zich direct aan hun gezinshond leventje aanpassen – terwijl anderen hier enorm problemen mee hebben. Wat bepaalt dat verschil dan? Een variatie in coping vaardigheden. 

Snapping

Snapping ziet hij als bij PTS horen (een ernstige en zeldzame vorm daarvan, uiteraard).

In het nieuws lees je vaak over dieren die hun trainer / verzorger verscheuren (bijv. orca’s, chimps, tijgers, etc.). Dit heet ‘snapping’. Een dier die zo ver wordt gepusht dat hij, ook al heeft hij hiervoor nooit agressie vertoond, iemand (meestal zijn trainer/verzorger) ineens ernstig aanvalt.

Deze dieren zijn helaas weinig gestudeerd, omdat ze bijna allemaal direct worden geëuthanaseerd.

Hier kunnen wij, hondengedragstherapeutes voor gezinshonden, ook stil bij staan. Veel van mijn klanten hebben helaas een hardhandige opvoedingsstijl en dit is, vooral bij een getraumatiseerde hond, helemaal niet handig. Als dit jarenlang doorgaat, bestaat de kans inderdaad dat de hond plots ‘snapt’. Dus niet alleen voor dierenwelzijn zijn harde opvoedingsmethodes niet echt de bedoeling, maar ook voor veiligheidsredenen.

Modererende factors

Sociale gezelschap en controle over (aspecten van) hun eigen leven geven zijn twee grote buffers die we kunnen gebruiken om de honden te helpen.

Denk hier aan een veilige haven, bijv. Let wel op: Soms gaat het dier zich permanent schuilen. Zo wordt hij ook niet beter. We hebben het dus over ‘gecontroleerde’ controle, en niet onbeperkte controle.

Therapiedoel

Je hoofddoel als therapeut is om het dier zijn gevoel van veiligheid en vertrouwen in dieren/mensen/de wereld terug te geven. Bijv. Een hond die een aardbeving heeft meegemaakt ervan te ‘overtuigen’ dat het huis weer veilig is. Dat het niet meer in elkaar zal storten.

Behandeling

Behandeling gaat helaas met pieken en dalen komen. Soms gaat het zelfs (hopelijk tijdelijk) erger worden, ook al doe je het perfect.

Dit is zo een moeilijk punt in ons beroep omdat, ook al doet de klant het perfect, zal het niet smooth sailing zijn. En zo weinig mensen hebben de tijd/energie/doorzettingsvermogen om het perfect te doen om mee te beginnen. Hierdoor het belang, naar mijn mening, van nazorg. Dat je dus in contact met je klant blijft nadat je het advies hebt verstrekt.

De behandeling voor militaire honden heeft veel gemeen met de therapieplannen die wij voor gezinshonden opstellen:

  1. Milde gevallen: Neem zo veel stress mogelijk weg door, op zijn minst, de hond uit zijn werksituatie te halen, maar ook veel spel/sport/positieve training te bieden. Hij gebruikt ook graag neutraceuticals/pheromonotherapie.
  2. In de meeste gevallen wordt desensitisatie/counterconditionering toegepast (de hond op een niet bedreigende manier aan de probleemsituatie blootstellen)
  3. En bij ernstigste gevallen, gedragsmedicatie erbij.

Het was interessant om te zien dat, of het trauma uit het werk of in het gezin is ontstaan, trauma is trauma is trauma. De aanpak in allebei situaties volgt grotendeels dezelfde principes.

Herstel en prognose

Een getraumatiseerd dier (+ mens!) zal nooit meer de oude zijn: hij of zij zal gevoelig blijven voor de probleemsituatie.

Wat is herstel, dan? Een dier die weer plezier uit het leven kan halen en die weer van positieve sociale relaties kan genieten. Honden voor wie de wereld niet meer iets is waar je bang voor moet zijn.

Dit vond ik zo een mooi punt om, ook voor mijn gedragstherapie patiënten, over na te denken: nee, hij zal waarschijnlijk nooit de oude zijn, maar er valt wel heel veel be behalen om je dier zo gelukkig mogelijk weer te helpen worden.

Webinar bijwonen

Als je dit webinar zelf wil bijwonen – wat ik zeker aan zou raden – kan je meer details hier vinden. 

Illustration credits

 
 

Meld je aan (gedragstherapie)

 
 

Meer lezen over gedragstherapie