Gaan we dierenasiels echt massaal naar de rechtzaal slepen?

Written by

Laure-Anne Viselé

on

Blog post door Laure-Anne Visele-Jonkman, hondengedragstherapeute, 18 juni 2020

Het begon met een bijtincident

Op zondag 31 juli 2016 werd in Amsterdam een zesjarig meisje ernstig in het gezicht gebeten door de hond van haar buurvrouw. De eigenaresse had de hond recent geadopteerd en vroeg aan het meisje, tegen de expliciete management maatregelen van het asiel, om dichterbij te komen om een foto met de hond te nemen. Dit afschuwelijke incident bracht tragedie in het leven van dat meisje en werd snel de verzamelkreet van anti-pitbull belangengroepen. Het bracht ook chaos en vernieling in de al kwetsbare wereld van dierenasiels.

Persartikels over het incident duiken recent weer op. Ze focussen zich nu op de civiele procedures waaraan de ouders van het slachtoffer tegen het asiel zijn begonnen. Ze beschuldigen het asiel van het bijtrisico bewust te hebben gebagatelliseerd tijdens het adoptieproces.

Hieronder deel ik mijn professionele mening over deze trieste zaak. 

Vechthond = bijtgrage hond? 

De artikels impliceren vaak dat asielen het verleden van ‘vechthonden’ zouden proberen te verbergen. Het ergelijk vage ‘vechthond’ etiket terzijde zou het vrijwel onmogelijk zijn om het verleden van een ‘echte’ vechthond (op genetisch gebied + met een verleden als vechthond) te verbergen: hij zou onder de littekens staan.
 

 
Echte ex-vechthonden worden, naar mijn ervaring, nauwelijk te adoptie aangeboden. Gefaalde vechthonden beëindigen eerder in het kanaal, om het heel brutaal maar helaas naar waarheid te verwoorden, dan dat ze een tweede kans krijgen. Tijdens mijn 10+ jaren ervaring als hondengedragstherapeute heb ik hooguit twee honden behandeld waarvan ik overtuigd was dat ze daadwerkelijk uit de wereld van georganiseerde hondengevechten kwamen.

Paradoxaal genoeg, vertonen deze honden juist wel vaak een uitstekende bijtrem (t.o.v. mensen) aangezien ze onder geen omstandigheden de ringmaster mogen bijten, ook al rillen ze nog van de adrenaline van een gevecht.  

De asielen raken eerder overvol met impulsief gekochte look-alike en kruisingen honden. Honden die van onverantwoorde ‘fokkers’ komen en die door mensen die eigenlijk geen hond zouden moeten hebben worden grootgebracht; als ze niet mishandeld worden, worden ze op zijn minst verwaarloosd. Dit zijn de zogenoemde rugzakje honden: honden die een behoorlijke rij extra instructies op gebied van opvoeding en veiligheid met zich bij brengen. Kortom, geen honden voor beginners, hoe goed hun bedoelingen ook zullen zijn. 

Het radiogesprek dat nog meer olie op het vuur gooide

Een radiogesprek met een ex-asiel medewerker die door een hond werd gebeten (een andere hond in een ander asiel) blijkt de focus te zijn geworden voor de laatste beschuldigingen in de pers. Als je ernaar luistert (zie referenties), wees voorbereid voor een triest en verontrustend getuigenis. Deze dame ontving trouwens zo veel verzet (en dat is mild verwoord) van de dierenasiel gemeenschap dat ze verplicht was om het gesprek anoniem te voeren. 

Toen ze nog voor een dierenasiel werkte (het is onduidelijk voor welk asiel en in welke rol) maakte ze systematische en bewuste management wanpraktijken mee. Zo werden medewerkers geïnstrueerd om bekende bijtincidenten rooskleurig te beschrijven in de adoptiekaart van de hond, ook al hadden de honden in kwestie niet “alleen” asielmedewerkers ernstig gebeten maar ook voormalige adoptanten. Er werd systematisch gebruik gemaakt van codetaal zoals “lomp en raakt makkelijk opgewonden” voor een hond die een andere hond in stukken had gescheurd. 

Deze anonieme medewerkster beweert (terecht) dat hertraining geen garantie kan bieden vooral bij een hond die snel geprovoceerde ongeremde agressie vertoont. Daarbij beweert ze ook (terecht) dat een ex-vechthond (ervanuit gaan dat ze hiermee een hond met vechthond genetica + ervaring bedoelt) niet hertraind kan worden tot het punt dat hij ooit betrouwbaar met andere honden zal worden. Afhankelijk van de graad van opwinding en hyperfocus kunnen deze honden inderdaad totaal onbereikbaar tijdens zijn een aanval. Om het duidelijk te verwoorden, zo een hond aan een leek over te geven komt neer op een geladen pistool in de handen van een peuter te duwen. 

In het kort heeft ze zware twijfels in de heilige aanname dat met genoeg vaardigheden, geduld en liefde kan iedere hond gerehabiliteerd worden.  Ik deel haar twijfels, vooral aangezien de vaardigheden die we van een gemiddelde adoptant kunnen verwachten. We mogen niet van de gemiddelde adoptant verwachten dat ze plotseling een vakbekwame hondenprofessional worden.  

Minimaliseren asielen bijtrisico’s echt systematisch en bewust?

Terwijl het radiogesprek verhelderend was en geldige punten maakte is het misschien goed om te herinneren dat dit niet over alle Nederlandse asielen ging maar over haar ervaring met één asiel. Van dit gesprek kunnen we niet concluderen dat ieder asiel zich schuldig maakt van zulke criminele nalatigheid en bewuste miscommunicatie.
 

 

De kwaliteit van risico management en communicaties met adoptanten is verschillend niet alleen tussen asielen onderling maar ook tussen individuele medewerkers. In mijn ervaring kiezen de asielen waarbij ik achter de schermen heb mogen kijken juist voor de veiligste weg. Ze zijn dus bijzonder kieskeurig zijn op gebied van wie in aanmerking komt voor de adoptie van een hoog risico hond.  

Wat wel bijna systematisch gebeurt is dat het asiel geen fatsoenlijke informatie heeft over de bijtgeschiedenis van een individuele hond omdat de honden worden vaak gewoon gedumpt. Ze kunnen dan systematische testen en observaties uitvoeren om een risicobeeld en de risicosituaties proberen te schetsen. Helaas heeft niet elk asiel – ver daarvan – de vaardigheden, faciliteiten of tijd voor zulke testen. En alsnog garanderen zulke testen niets. Het blijven probabiliteiten. 

Asielen staan tussen twee vuren

  1. Het risico overschatten terwijl, mits goed gemanaged, de hond juist bijna geen risico vormt (wetend dat iedere hond in staat is tot bijten). Dit verdoemt dan veel herplaatsbare honden tot een leven achter tralies, euthanasie zelfs. 
  2. Het risico onderschatten om de hond een grotere kans op adoptie te gunnen. Dit laat dan een potentieel gevaarlijke hond de maatschappij in, oftewel de geladen wapen situatie.  

Alle gerenommeerde asielen die ik ken kiezen voor 1. Daarbij geven ze de zeldzame adoptanten die ze toch als geschikte kandidaten voor een hoogrisico hond inschatten uitgebreide veiligheidsmaatregelen. Ze proberen ze ook juist heel bewust te maken van de risico’s. En nu voor het laatste stuk ellende: de adoptant knikt vaak braaf ‘ja’ tijdens die gesprekken om vervolgens alle instructies toch vrolijk te negeren zodra ze de deur uit zijn…  

Wie heeft dus, legaal technisch, de schuld bij zo een bijtincident?

De juridische eigenaar draagt de volle aansprakelijkheid voor het gedrag van zijn hond; niet het asiel, dus, en ook niet voormalige eigenaren, de fokker of de importeur.  

Dit is hoe de legale stappen van het Amsterdam bijtincident zijn verlopen:

  1. De eigenaresse werd schuldig gevonden van zwaar lichamelijk letsel. Het werd gevonden dat ze onaanvaarbare risico’s had genomen en onachtzaam en nalatig had gehandeld. Hiervoor kreeg ze een taakstraf en een hoge boete. 
  2. Ze werd later vrijgesproken.
  3. De ouders van het slachtoffer zijn een civiele procedure tegen het asiel begonnen.  

 

 

Toen de zaak uitkwam werd het duidelijk dat het asiel veiligheidsmaatregelen wel had doorgegeven en dat ze wel hadden aangegeven dat de hond een bijtrisico vormde. 

Legale aspecten terzijde, de ethische situatie ligt iets ingewikkelder in elkaar: iedere partij draagt een stuk verantwoordelijkheid in de preventie van een bijtincident, van de fokker tot de adoptant.  

Moeten we het lot van dierenasiels nog zwaarder maken? 

Ik kan me weinig beroepen bedenken die het zwaarder hebben dan dierenasiels:

  • Het wordt heel slecht en soms helemaal niet betaald. 
  • Je wordt beledigd en mishandeld door afgekeurde aspirant adoptanten. 
  • Je wordt de hele dag met ellende geconfronteerd:
    • Mensen die kapot van verdriet zijn omdat ze afstand moeten nemen van hun hond.
    • Mensen die hun hond dumpen alsof het een oud bankstel was. 
    • Ernstig verwaarloosde en mishandelde dieren. 
  • Je ziet ellendige situaties die makkelijk te voorkomen waren geweest met een klein beetje verdieping in de opvoeding van een hond. 
  • Je ziet honden achter tralies wegkwijnen en, ongeacht hoe veel tijd en energie je in een individuele hond steekt, weet je dat het gewoon nooit genoeg zal zijn om hem van zijn leed te verluchten. Daarbij voel je je ook constant schuldig omdat iedere seconde die je bij hem doorbrengt breng je dan niet met de hond ernaast door. Je gaat dus iedere dag met een schuldgevoel naar huis omdat je misschien nog meer van jezelf had kunnen geven.
  • Je weet dat, ongeacht hoe hard je aan een succesvolle adoptie werkt, het nog kan mislukken met als vervolg een mismatch en erger nog, een schandalig bijtincident.
  • Het kost je soms weken werk (met een hond die al maanden/jaren al in het asiel zit) om een forever home voor een hond te vinden, terwijl de volgende dag 4 nieuwe honden al binnenstromen.  
  • Je wordt bedreigd (en je verliest slaap over de beslissing) over honden waarvan je het risico te hoog vindt en die je dus hebt goedgekeurd (in overleg) om in te laten slapen.

 

 
Gaan we nu, als maatschappij, ze ook massaal met een rechtszaak gaan bedreigen, om aan die ellende toe te dragen?  

We horen bewezen gevallen van bewuste misinformatie en nalatigheid absoluut achter te volgen maar wat we niet moeten doen is ervan uit gaan dat ieder asiel zo handelt. 

Dus ik kan beter geen hond uit een asiel nemen?

Als je er bewust aan begint, wetend dat je hond mogelijk extra tijd en management nodig zal hebben, dan neem vooral een hond uit het asiel. Wees wel extreem kritisch naar zelfs een geurtje van ‘rozebrillerij’ en eis op transparante informatie. Wees niet bang om harde en kritische vragen te stellen. Een verantwoordelijk asiel zal hier juist heel blij mee zijn: ze weten nu dat je niet weer zo een ‘ja’ knikker bent.  

Fotobronnen

  1. Pitbull, CC BY 2.0 license, courtesy of Hugo A. Quintero op Flicker.com, no modifications made
  2. Angry dog in front of treillis, snarling, courtesy of asommerh on Pixabay. Pixabay license, no modifications made
  3. German shepherd, CC0, from NeedPix.com, no modifications made
  4. White dog behind treillis, courtesy Nhandler on Wikipedia, CC BY 2.5 license, no modifications made. 

Referenties